Diplomatica Belgica

DiBe ID

78

ACTORS

Issuer(s)
(= author)

Function/title: count/countess
Name: Matilda of Portugal
Institution/jurisdiction: Flanders
Diocese: Diocese Tournai
Principality: Flanders
Religious order:

Author(s) of the actio juridica

(= disposer)

Function/title: count/countess
Name: Matilda of Portugal
Institution/jurisdiction: Flanders
Diocese: Diocese Tournai
Principality: Flanders
Religious order:

Beneficiary(ies)

(= recipient)

Function/title: town/village/alderman/urban officer
Name:
Institution/jurisdiction: Ghent
Diocese: Diocese Tournai
Principality: Flanders
Religious order:

DATE

Scholarly dating (preferential)	/10/1191 (plusieurs dates possibles / several possible dates - PREVENIER)
Scholarly dating (any)	/10/1191 (plusieurs dates possibles / several possible dates - PREVENIER) Scholarly qualification: -
	/9/1191 (plusieurs dates possibles / several possible dates - PREVENIER) Scholarly qualification: -
Place-date (in the text)
Place-date (normalised)	Diocese: Principality:

SUMMARY AND DESCRIPTION

Summary	accorde une nouvelle keure
Description	Language: Latin Authenticity: suspected document Textual tradition: original Nature of the charter: charter

FULL TEXT OF CHARTER


In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego Mathildis regina et domina Flandrie omnibus tam presentibus quam futuris in perpetuum. Diuinum est et omni humane rationi consentaneum ut sicut maiores a subditis suis honorari uolunt et seruiri ita et eis iura sua et consuetudines que a ratione non discordant firmas et illibatas conseruent. Hac itaque consideratione inducta dilectis et fidelibus burgensibus meis Gandensibus secundum quod ab antiquo multis retroactis temporibus habuisse dinoscuntur iura sua consuetudines et oppidi Gandensis libertatem in hunc modum habendam concessi. Oppidani Gandenses fideles debent esse principi suo et amici pre omnibus quos mundus habet principibus quamdiu iuste et rationabiliter eos tractare uoluerit. Spectat autem ad libertatem oppidi ut in eo XIII habeantur schabini quorum iudicio omnes cause rei publice tractabuntur qui si forte in danda sententia sua non concordauerint maioris partis standum erit arbitrio horum si quis obierit uel schabinatum resignauerit residui alium eligent et principi presentabunt et princeps electionem eorum et electum approbabit ut sic semper sedes eorum et numerus sit plenus. Gandenses principi suo nullam debent expeditionem nisi naualem qua si forte indiguerit presignificabit eis XV diebus ut preparetur ei Gandaui nauis sua ab eis qui eam de iure preparare tenentur princeps Gandaui nauim intrabit et cum burgensibus nauigauit et ipsi cum eo ultra fines Antuarpie quantum per tres maris retractus poterunt nauigare illic reditum principis expectabunt et princeps cum eis et ipsi cum principe Gandauum usque remeabunt. Spectat etiam ad libertatem eorum oppidum suum muris uallis et quacumque uoluerint munitione ad libitum suum firmare sic et proprias domos. Sunt autem hec eorum decreta si quis hominem interfecerit capitali sententia punietur. Si cui imputetur preco eum cum tribus schabinis citabit ut infra tercium diem iusticie se presentet si uenerit sententiam schabinorum subibit si non uenerit sine lege permanebit. Si quis uiolenter cum muliere concubuerit et mulier ipsa uel parentes ipsius super hoc querelam mouerint mulier in sequestro ponetur consilio schabinorum neque apud suos neque apud parentes illius preco autem cum tribus schabinis illum citabit ut infra tercium diem iusticie se presentet. Si uenerit mulier statuetur in medio que si ad illum sponte transierit liber erit ab omni forisfacto et absolutus alioquin capitali sententia punietur si uero citatus infra triduum iuri non paruerit sine lege permanebit et omnis possessio eius confiscabitur. Si autem cognouerint schabini quod mulier super hoc iniustam mouerit querelam ipsa forisfacto subiacebit quale eis uidebitur idoneum. Si quis alium aliquo membro mutilauerit preco cum tribus schabinis eum citabit si iuri paruerit et per unum uirum hereditatum conuictus fuerit X libras amittet et mutilationem sicut schabinis rationabile uidebitur emendabit si iuri non paruerit sine lege permanebit. Si cui imputetur et conuictus non fuerit si sit liber homo per XII liberos homines se purgabit non liber iudicio aque frigide. Qui alium uulnerauerit sine mutilatione preco cum III scabinis eum citabit si iuri paruerit et per uirum hereditatum conuictus fuerit X libras perdet si iuri non paruerit sine lege permanebit. Si cui imputetur et conuictus non fuerit liber per XII liberos se purgabit non liber iudicio aque frigide. Qui alium in domo uel naui domiciliata inuaserit X libras amittet si per uirum hereditatum conuictus fuerit. Qui alium uerberauerit et per uirum hereditatum conuictus fuerit IIII libras amittet et precipietur ut eas infra tercium diem persoluat quod si non fecerit de bonis ipsius in duplo accipientur si sine bonis sit istud in quadruuio pretorii publice denunciabitur qui postea hospitio eum receperit duplum illud pro eo soluet. Qui alium turpiloquio offenderit si per uirum hereditatum conuictus fuerit semi libram amittet. Qui alium spoliauerit et per uirum hereditatum conuictus fuerit spolium in duplo restituet et X libras amittet. Si cui imputetur et conuictus non fuerit per III uiros hereditatos se purgabit quos si non habuerit iudicio aque frigide. Si qua contentio oriatur et contendentes antequam preconi manifestata sit questio inter se componere potuerint licet eis sine forisfacto quod si questio fuerit propalata non licet sed per scabinos tractabitur. Si quis extraneus ad oppidum confugerit et schabinatui stare uoluerit oppidum recipiet eum et tenebit per annum et diem si stare iuri noluerit tanquam irrationabilis ab oppido expelletur. Si quis in Gandauo scolas regere uoluerit sciuerit et potuerit licet ei nec aliquis poterit contradicere. Oppidanus qui alium oppidanum extra oppidum in causam traxerit primo eundem expediet deinde coram schabinis iusticia fiet utrique oppidani Gandenses nullius iusticie stare tenentur infra VI miliaria ab oppido nec in tota Wasia nisi infra oppidum iuri parere renuerint licet autem eis iustitiam accipere ubicumque uoluerint. Nemo debet alicui dare terram exceptam et toti oppido communem nec alicui licet in ea edificare si quis in ea edificauerit remouebit edificium suum cum tali forisfacto quale schabinis uisum fuerit. Si forte contentio orta fuerit preco cum tribus schabinis ad bellatores accedet et ut pacem et treugas donent postulabit quod si noluerint a schabinis quid inde faciendum sit inquiret qui indicent ei ut auctoritate principis treugas dari precipiat quo facto quicunque non obedierit III solidos preconi emendabit. Secundo queret preco a schabinis quid inde fieri debeat qui iterato indicent ei ut auctoritate principis treugas dari precipiat et singuli non obedientes III solidos ei emendabunt. Post terciam uero ammonitionem quicunque contumax inuentus fuerit sine lege permanebit et omnis possessio eius confiscabitur. Quod si bellatores non comparuerint a proximis eorum sicut ab ipsis treuge petentur et non obedientes predicte pene subiacebunt. Post acceptas treugas quicunque eas infregerit capitali sentencia punietur. Est autem tanta libertas oppidi gandensis quod si quis hereditatem suam infra iusticiam oppidi contentam uendere uel inuadiare uoluerit licet ei tam extraneis quam proximis nec aliquis ratione consanguineitatis uel proximitatis poterit contradicere. Quicumque uoluerit super terram suam edificare licet ei si quis uero contradixerit nisi adhibita iusticia oppidi X libras amittet. Cause oppidi et placita non tractabuntur nisi apud sanctum Iohannem in quadruuio pretorii nisi forte comes in propria persona uel castellanus uice ipsius de aliquo sublimi negocio tractare uoluerit tunc enim schabini ad eum debent accedere et inter capellam sancte Pharahildis et urbem comitis de causa proposita tractare. De omnibus forisfactis que prenominata sunt conquerens in quem delictum et excessus perpetratus est dimidiam partem habebit de reliqua medietate comes duas partes oppidum terciam partem habebit preco III solidos excepto forisfacto turpiloquii unde preco tantum XII denarios habebit. Teloneum ad schabinatum pertinet unde si quis conqueratur quod iniustum ab eo exigatur teloneum ad unum schabinorum accedens quid iuris esse debeat ab eo intelligat. Quod si pecunia eiusmodi ad locum istum adduci non soleat et schabinus requisitus quid iuris esse debeat ignoret mercator cuius pecunia est fide interposita confirmabit quantum telonii nouissima uice inde alibi dedit et tantumdem donans se liberabit nec licebit teloneario amplius exigere nec eum turpiter inuadere sed nec trahendo molestare sed cum modestia et tranquillitate quod suum esse debet ab eo recipiat. Expedit etiam teloneario ut caute transeuntes obseruet si quis enim teloneo non soluto se forte absentauerit etiam si postmodum inueniatur sine forisfacto tamen erit. Episcopo non licet Gandaui synodum celebrare nisi expletis tribus annis in quatuor temporibus quarti anni nec tunc nisi in propria persona. Oppidani Gandenses pro causis ecclesiasticis nusquam citari debent nisi ad sanctum Iohannem. Si clericus aduersus laicum pro aliquo negotio experiri uoluerit accedat ad schabinatum et eligens sibi aduocatum laicum quid iuris esse debeat a sententia schabinorum expectet sic et laicus si aduersus clericum experiri uoluerit sequatur et conueniat in foro suo. laicus laicum coram iudice ecclesiastico super nullo negotio conueniat nisi prius idem negotium in synodo fuerit uentilatum quod si fecerit infra XV dies eum ab eadem querela expediet alioquin X libras amittet et tamen eum expediet quo expedito de principali negotio per schabinos tractabitur. Preco de curru quem statuerit in foro piscium et custodiri fecerit XX allecia recipiet nec amplius de aliis curribus nichil omnino habiturus. Hereditatus uir qui compertus fuerit falsum tulisse testimonium nunquam ulterius in testem recipietur. Si quis forte in Gandauo inuentus fuerit toti oppido et uniuersitati inutilis ab oppido quamdiu schabinis uisum fuerit expelletur. Quod si ad mandatum eorum exire noluerit forisfacto quale schabinis uisum fuerit subiacebit. Qui schabinis contradicere presumpserit comiti X libras emendabit et cuilibet schabinorum semi libram. Si qua forte causa acciderit que in presenti scripto non continetur schabini secundum conscientiam suam iuste et rationabiliter inde iudicabunt nec alicui super sententiam schabinorum sententiam aliam ferre licebit.

Source	PREVENIER W. 1975

TRADITION

Original	Yes Ghent, Stadsarchief [SA], Reeks 94 - Oorkonde 14
Manuscripts	Ghent, Rijksarchief [RA], Varia D/3330 ()

EDITIONS AND SECONDARY LITERATURE

Editions	LALLEMAND A.-DE VREESE W.. Documents fondamentaux de l'histoire de Belgique. Chartes de coutumes, édits et actes diplomatiques avec commentaires et annotations, Liège, 1914., p.22-27,
	OPPERMANN O.. Die älteren Urkunden des Klosters Blandinium und die Anfänge der Stadt Gent (Bijdragen van het Instituut voor middeleeuwsche Geschiedenis der Rijks-universiteit te Utrecht 11,12), 2 vol., Utrecht, 1928., 2, planche 32 (fac-similé fragmentaire),
	VAN WERVEKE H.. Kritische studiën betreffende de oudste geschiedenis van de stad Gent (Rijksuniversiteit te Gent. Werken uitgegeven door de Faculteit van de Wijsbegeerte en Letteren, 69),Antwerpen-Paris-Amsterdam, 1933., p.79 (fac-similé fragmentaire),
	GESSLER J.F.. Textes diplomatiques, VIIe milieu du XVe siècle : nouveau recueil de textes historiques latins du Moyen Age intéressant la Belgique, Bruxelles, 1948., p.69-70 (édition fragmentaire),
	PREVENIER W.. De oorkonden der graven van Vlaanderen (1191-1206) (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4°), 3 vol., Brussel, 1964-1971., 2, n.1, p.1-16,
	PREVENIER W.. De oorkonden der graven van Vlaanderen (1191-1206) (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4°), 3 vol., Brussel, 1964-1971., 2, n.7, p.12-16,
Secondary literature	OPPERMANN O.. Die älteren Urkunden des Klosters Blandinium und die Anfänge der Stadt Gent (Bijdragen van het Instituut voor middeleeuwsche Geschiedenis der Rijks-universiteit te Utrecht 11,12), 2 vol., Utrecht, 1928., 2, p.420-429,
	VAN WERVEKE H.. Kritische studiën betreffende de oudste geschiedenis van de stad Gent (Rijksuniversiteit te Gent. Werken uitgegeven door de Faculteit van de Wijsbegeerte en Letteren, 69),Antwerpen-Paris-Amsterdam, 1933., p.77-87,
	PREVENIER W.. De oorkonden der graven van Vlaanderen (1191-1206) (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4°), 3 vol., Brussel, 1964-1971., 2, p.1,
	WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 3, p.18, LINK LINK
	WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 7, n.1, p.381, LINK LINK
	WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 7, n.2, p.1283, LINK LINK