‹
›
retourner aux résultats
| DiBe ID | 7288 |
| ACTEURS |
|
Auteur(s)
(= auteur de l'acte écrit) |
Fonction/titre:
évêque Nom: Gérald de Villers Institution/juridiction: Tournai Diocèse: Diocèse Tournai Principauté: Flandre Ordre religieux: |
|
Disposant(s) (= auteur de l'acte juridique) |
Fonction/titre:
évêque Nom: Gérald de Villers Institution/juridiction: Tournai Diocèse: Diocèse Tournai Principauté: Flandre Ordre religieux: |
|
Fonction/titre:
institution monastique Nom: Hugues II abbé Institution/juridiction: S.Amand Diocèse: Diocèse Tournai Principauté: Flandre Ordre religieux: Bénédictins |
|
|
Fonction/titre:
prévôt laïc/écoutète Nom: Etienne Institution/juridiction: S.Amand Diocèse: Diocèse Tournai Principauté: Flandre Ordre religieux: |
|
|
Bénéficiaire(s)
(= bénéficiaire) |
Fonction/titre:
institution monastique Nom: Hugues II abbé Institution/juridiction: S.Amand Diocèse: Diocèse Tournai Principauté: Flandre Ordre religieux: Bénédictins |
|
Fonction/titre:
prévôt laïc/écoutète Nom: Etienne Institution/juridiction: S.Amand Diocèse: Diocèse Tournai Principauté: Flandre Ordre religieux: |
| DATATION |
|
Datation interprétée
(préférentielle) |
//1152 (donnée par document / mentioned in document - ) |
|
Datation interprétée
(toutes) |
//1152 (donnée par document / mentioned in document - ) Qualification érudite: - |
|
Date dans la charte
|
//1152 |
|
Date de lieu (dans le texte) |
Elnone |
|
Date de lieu (normalisée) |
S.Amand (FRANCE, Hauts-de-France, Nord)
Diocèse: Diocèse Tournai Principauté: Flandre |
| RESUME ET DESCRIPTION |
| Résumé | l'évêque de Tournai (Hainaut) confirme un compromis établi après enquête judiciaire par 16 médiateurs. Ce compromis met fin à un conflit concernant les anciennes libertés de l’abbaye Saint-Amand qui opposait l’abbé Hugues II et ses moines, d’une part, et quelques-uns de leurs vassaux ou ministeriales qui avaient attenté aux droits de l’abbaye, d’autre part. |
|
Description
|
Langue:
latin Véracité: document non suspecté Tradition de l'acte: copie (source diplomatique) Nature diplomatique: charte |
| TEXTE DU DOCUMENT |
| Pax inter ecclesiam sancti Amandi et Almanum prepositum. In nomine sancte et indiuidue trinitatis patris et filii et spiritus sancti. Ego Geraldus diuina ordinante prouidentia Tornacensium episcopus uniuersis sancte matris ecclesie filiis tam futuris quam presentibus in perpetuum. Sicut omnis controuersie finis est iuramentum sic in rebus tam ecclesiasticis quam secularibus cum scribitur quod dicitur preceptum siue priuilegium aut testamentum rebus legitime concessis uel attributis affert firmamentum et aduersus circumuentiones calumniantium in ratione dati et accepti facit munimentum. Quo circa ad petitionem uenerabilis abbatis Hugonis secundi sed et fratrum sub eius regimine deo deuote ac regulariter seruientium quam plene libertatis atque immunitatis culmen atque dignitatem optineat ecclesia Elnonensis cui deo auctore predictus abbas presidet ecclesia uidelicet constructa in honore gloriosissimi prothomartiris ac Leuite Stephani necnon et amantissimi confessoris atque pontificis Amandi notitie fidelium tradere disponimus et contra malignantium oppressiones pontificalis officii dignitate qua per dei gratia preminemus de presentis carte testimonio confirmamus. Seruantur siquidem hactenus in ipsa ecclesia imperatoria et regia scripta siue precepta quibus satis claret quam libere et ab omni oppressione et secularium dominio immunes sub iure et arbitrio abbatis et fratrum debeant esse uille et possessiones quas beato Amando ad usus seruorum dei contulit magnorum principum et uirorum illustrium liberalis et deuota munificentia. Sed neque desunt Romane seu metropolitane sedis priuilegia que sub terribili anathemate confirmant in perpetuum beato Amando oblatione fidelium collata beneficia. Satis erant secundum euangelium ad arcendas prauorum malitias hii duo gladii regia uidelicet potestas et pontificalis dignitas sub quorum protectione diuina gubernante clementia pacem tam interius quam exterius cum quiete et securitate multo tempore Elnonensis habuit ecclesia. Processu uero temporis ministerialis uille sancti Amandi Almannus quedam pertinentia sub iure et dominio abbatis et fratrum sibi usurpauit et que erant regia liberalitate instituta tirannica dominatione deprauauit sed eius insolentiam sub abbate uenerabilis memorie Bouone secundo comes Flandrensis Balduinus filius Roberti secundi marcionis et Clementie nobilis comitisse ad ipsam ueniens uiriliter repressit et ad antiquas libertates ab excellentia regia descendentes secundum quod continet carta quam super hoc ipse fieri mandauit bona que ille deprauauerat sub iure et dominio abbatis et fratrum reformauit. Hac ratione deinceps ecclesia beati Amandi sua tenuit liberius et securius uidelicet dum superuixit Almannus et qui successit in ministerium filius eius Herimannus. Quo defuncto uxor eius Gisla cognomento Trosels et filius eius Stephanus in ipsa ecclesia cui fidelitatem iurauerant grauiora et sceleratiora quam Almannus operati sunt nam per seruientes suos etiam monachos fustibus uerberabant et de equis ad terram turpiter impellentes equos auferebant in conductu monachorum homines capiebant siluam nichilominus uille contiguam de qua scriptum habetur quod eam princeps Dagobertus in possessionem liberam sancto Amando dederit uiolenter occupantes et sui iuris esse dicentes quercus et cetera ligna que ad solum dominium silue maxime pertinent succidebant incendebant et quibus uolebant dabant et uendebant homines etiam uille in multis opprimebant. Pro talibus forisfactis cum sepius a prefato abbate Hugone corriperentur nec emendarent immo deteriora facerent abbas fratres temerariam et nefariam eorum presumptionem ultra non ferentes ad incutiendum eis terrorem celestis uindicte thecam in qua continentur reliquie gloriosissimi prothomartiris Stephani et non modica portio menbrorum preciosi martiris infantis Cyrici feretrum etiam in quo repositum adoratur honorandum atque omni reuerantia amplectandum corpus beati Amandi de sublimi et honorabili sanctuarii loco deponentes non sine magno gemitu cordis nec sine pia lacrimarum effusione in facie altaris ad terram humiliauerunt sed et ipsi humiliantes in puluere animas suas fialas plenas odoramentorum in conspectu summe maiestatis orantes effuderunt. Unde propitio deo factum est ut predicti malefactores terrerentur et confunderentur et ad querendam misericordiam conuerterentur. Denique in actione cause cum prefata matrona Trosels cum filio Stephano iudicium hominum sancti Amandi sibi fieri postularet abbas uero cum fratribus cartam prefati comitis Balduini de ministeriali factam iudicio preferret tandem assensu utriusque partis ad terminandam causam electi sunt octo de monachis et octo de laicis ita ut plures ex his essent homines sancti Amandi et rata sanctione decretum est ut quod isti dicerent ad utriusque jus debere pertinere omnimodo teneretur et irrefragabiliter deinceps obseruaretur. Adiunctum est etiam ut si electi diuisores de libertate ecclesie minus dicerent quam cartha comitis continebat cartha in medium proferretur et secundum eam causa terminaretur. Die constituta cum clericis nostris affuimus affuerunt etiam abbates religiosi et honeste fame laici et hec coram multis astantibus ab electis diuisoribus cognitio facta est. Silua adiacens uille ex regia munificentia libera possessio est ecclesie beati Amandi quercus malus fagus nespilus et lignum quod uocatur paschale tali lege sub potestate abbatis consistunt ut neque ministeriali neque alicui liceat illa excidere uel dare aut uendere solus enim abbas hoc potest. Si quis uero aliquam de prenominatis arboribus excidens presente ministeriali quem uocant prepositum abbati per legem reddiderit ipse ministerialis nichil habebit excepto tercio denario de froith. Sciendum autem quod pie memorie domnus abbas Absolon instituit non tamen in perpetuum ne regia largitio deperiret sed ad tempus quam diu uellet ut quando propter emendationem excise quercus quatuordecim solidi abbati soluebantur prefatus Herimannus ob diligentiorem silue custodiam terciam partem haberet. In silua non erunt forestarii aut custodes nisi quos abbas iusserit aut permiserit ministerialis in silua nichil iuris habebit excepto herbegage et usu ignis necessarii. De uiuario quod predictus abbas Hugo magno sumptu fecit quoniam pars quedam super terram cellararii facta est pars autem super terram que de communi erat in illa que de cellararii est nichil omnino pro forisfacto iuris habebit in illa uero que est de communi suum tercium et hujus tercii uillicus uille tercium. In curte sancti Amandi et in atrio nil iuris habet neque in dominicis curtibus que in procinctu uille sunt. Si cui abbas terram uendiderit ministerialis nichil habebit excepta rectitudine sua scilicet uno sextario uini. De justicia pontis se non intromittet neque subtus neque supra neque de justicia molendini quandiu cellararius per se rectum habere poterit. De sanguine et ictibus et leto et manumissura nullo modo se intromittet et nichil habebit quandiu custos ecclesie per se iusticiam habere poterit neque mansuarios iustificabit de his que ad mansos pertinent. De terris censualibus quas tenet censum unoquoque anno dabit neque exinde alicui dare in feodum ei licebit neque terram ab aliquo emere neque aliqua terra sine uoluntate abbatis inuestiri poterit aut aliquem inuestire. Nullo modo placitabit nisi in camera abbatis aut in porticu uel in hospicio et hoc presente abbate uel preposito monacho. De omnibus placitis que fiunt per scabinos suum tercium habebit et uillicus uille hujus tercii tercium. Postquam alicui rusticorum diem uel horam constituerit placitandi non potest concordiam accipere nisi per abbatem aut eius prepositum monachum. Nullus unquam ab eo accipiet licentiam maritandi. Ab aduentitiis quos se in feodum ab aduocato dicit habere nichil accipiet nisi sex deneratas panum et duos capones. Uadium si pro forisfacto ab aliquo acceperit non alibi quam inter curte sancti Amandi commendabit. latro ab eo captus in curte sancti Amandi custodiendus adducetur. Ad cambas sancti Amandi nichil accipiet. Non exiget creditionem unde dampnum homines sancti Amandi sustineant neque exactionem quam uulgo tolpri uocant neque herbam aut coruuedas inconsulto abbate exiget neque iumenta uiolenter mutuare aut tollere alicuius operis occasione audebit. Si quis aduersus eum in aliquo deliquerit non percutiendo uel de uilla expellendo se uindicabit sed iudicio scabinorum emendationem accipiet. Si tumultus uel seditio in uilla exarserit tumultuantes uel seditiosos si opus est cum baculo reprimere poterit. Postquam hec omnia de libertate ecclesie unus de electis perorauit ceteri omnes qui erant electi dictis eius consenserunt et nos similiter consensimus quoniam huic assertioni per omnia consentiebat etiam cartha predicti comitis Balduini quam pre manibus habebamus. Tunc prefata matrona Trosels et filius eius Stephanus data fide firmauerunt et ponentes manus super feretrum sancti Amandi sacramento terribili se astrinxerunt quod ea que predicta sunt omnimodis obseruarent et si forte minus cauti in aliquo deliquerent post summonitionem sibi factam infra quindecim dies abbati emendarent. Nos ea que in hunc modum gesta uel dicta sunt presentes et uidimus et audiuimus et pontificali auctoritate ut inconuulsa maneant confirmauimus in omnes etiam qui jam dictas libertates uel immunitates ecclesie infregerint nec resipuerint et emendauerint sententiam excommunicationis intorsimus. His ita dicendi fine completis abbas et fratres thecam in qua reposite erant reliquie prothomartiris Stephani et infantis Cyrici feretrum quoque beati Amandi que superius diximus ad terram deposita in uoce exultationis et laudis a terra leuauerunt et cum honore ac reuerentia in secretis oraculis reposuerunt. Igitur quoniam funiculus triplex difficile rumpitur ad confirmationem omnium que premissa sunt et ad noticiam fidelium presens priuilegium pontificalis auctoritatis scribi uoluimus scriptum impressione sigilli nostri signauimus signatum testibus inferius annotatis roborauimus. Signum Gualteri abbatis sancti Martini. Signum Hugonis abbatis Marceniensis. Signum Balduini prioris. Signum Gualteri de Corda. Signum Fulconis. Signum Heribrandi prepositi. Signum Almandi Bruni. Signum Adulfi de Remelgiis. Actum Elnone anno domini millesimo centesimo quinquagesimo secundo. | |
| Source | MEIJERS E.M.-SALVERDA DE GRAVE J.J. 1934 |
| TRADITION |
|
Original
|
Non |
| Manuscrit(s) | Lille, Archives départementales du Nord [AD], 12 H 1 (1201-1300) |
| Paris, Bibliothèque nationale de France [BNF], Collection MOREAU 66 () |
| EDITIONS ET TRAVAUX |
|
Edition(s)
|
MEIJERS E.M.-SALVERDA DE GRAVE J.J.. Des lois et coutumes de S.Amand (Institut historique de Droit. Leiden), Haarlem, 1934., n.4, p.224-226, |
| PYCKE J.-VLEESCHOUWERS C.. Les actes des évêques de Tournai (1146-1190). Episcopalis officii sollicitudo II, vol. 2 (Tournai – Art et Histoire, Instruments de travail, 22), Louvain-la-Neuve, 2014. , n.23, p.45-48, | |
| Travaux | PLATELLE H.. Deux chartes comtales relatives à Saint-Amand en date du 16 décembre 1116, dans: Bulletin de la Commission royale d'Histoire, 126 (1960), p.61-82., p.61-82, |
| WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 7, n.2, p.1450, LIEN LIEN | |
| WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 2, p.360, LIEN LIEN | |
| PYCKE J.-VLEESCHOUWERS C.. Les actes des évêques de Tournai (1146-1190). Episcopalis officii sollicitudo II, vol. 2 (Tournai – Art et Histoire, Instruments de travail, 22), Louvain-la-Neuve, 2014. , p.46-47, |
ISSN 2295-5011
© Copyright Commission royale d'Histoire/Koninklijke Commissie voor Geschiedenis 2015
© Copyright Commission royale d'Histoire/Koninklijke Commissie voor Geschiedenis 2015
