Diplomatica Belgica - Details Chartre 4002
DiplomataBelgica
Recherche | Recherche Tradition
DiBe 1 sur 1
retourner aux résultats
DiBe ID 4002
ACTEURS
Auteur(s)
(= auteur de l'acte écrit)
Fonction/titre:  roi/reine
Nom:  Philippe II Auguste
Institution/juridiction:  France

Diocèse:  Archevêché Sens
Principauté: France
Ordre religieux: 

Disposant(s) 

(= auteur de l'acte juridique)

Fonction/titre:  roi/reine
Nom:  Philippe II Auguste
Institution/juridiction:  France

Diocèse:  Archevêché Sens
Principauté: France
Ordre religieux: 
Bénéficiaire(s)

(= bénéficiaire)

Fonction/titre:  ville/village/échevins/magistrat urbain
Nom: 
Institution/juridiction:  Tournai

Diocèse:  Diocèse Tournai
Principauté: Tournaisis
Ordre religieux: 
DATATION
Datation interprétée
(préférentielle)
16/4/1188 (terminus ante quem - DELABORDE/MARTENS)
Datation interprétée
(toutes)
16/4/1188 (terminus ante quem - DELABORDE/MARTENS) Qualification érudite: -
1/1/1188 (terminus post quem - DELABORDE/MARTENS) Qualification érudite: -
//1187 (donnée par document / mentioned in document - ) Qualification érudite: -
//1208 (terminus ante quem - WAUTERS XI) Qualification érudite: -
//1202 (terminus post quem - WAUTERS XI) Qualification érudite: -
Date dans la charte
//1187

Date de lieu

(dans le texte)

Parisius

Date de lieu

(normalisée)

Paris (FRANCE, Île-de-France, Paris)

Diocèse: 
Archevêché Sens Principauté:  France
RESUME ET DESCRIPTION
Résumé accorde un droit de commune conforme aux coutumes que la ville suivait avant cette concession et enregistre la promesse de concours militaire qu'elle lui a faite en retour
Description
Langue: latin
Véracité: document non suspecté Tradition de l'acte: copie (source diplomatique)
Nature diplomatique: diplôme
TEXTE DU DOCUMENT
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Amen. Philippus dei gratia francorum rex. Quoniam regum interest ad ea que pacis sunt intendere id quod inde bono zelo gerimus litterarum apicibus duximus annotandum et uiuacis scripti memorie commendandum. Nouerint itaque uniuersi presentes pariter et futuri quoniam burgensibus nostris Tornacensibus pacis institucionem et Communiam dedimus et concessimus ad eosdem usus et consuetudines quas dicti burgenses tenuerant ante institucionem communie. Hec autem sunt consuetudines. Si quis aliquem hominem de communia Tornacensi infra ciuitatem Tornacensem uel extra occiderit et captus fuerit capite plectetur et domus eius si aliquam habuerit diruetur. Quicquid residuum habet interfector infra iusticiam communie Tornacensis debet communia habere et si interfector euaserit ciuitatem Tornacensem intrare non poterit quousque parentibus interfecti reconciliatus fuerit et emendationem decem librarum communie fecerit. Si aliquis super alicuius morte accusatus fuerit et per legitimos testes illum occidisse probari non potuerit iudicio aque frigide innocentiam suam purgabit. Si aliquis aliquem percusserit et querimonia inde facta fuerit quocumque modo eum percusserit si constans fuerit centum solidis emendabit percusso XLVIII-to communie quinquaginta duobus et si constans non fuerit tercia manu se purgare debebit. Si uero aliquis de nocte siue de die armis molutis aliquem uulnerauerit et uulneratus testes super hoc habuerit percussor decem libras dabit centum solidos percusso et centum solidos communie. Si autem testes non habuerit et de die factum fuerit septima manu se purgabit si uero de nocte iudicio aque frigide. Si aliquis propter odium aut rancorem aliquem habuerit suspectum et preposito communie hoc intimauerit prepositus ei securitatem fieri faciet iuramento accepto ab eo et si suspectus coram preposito non fecerit securitatem ipse et omnia sua in uoluntate communie debent remanere et si nichil habuerit inimicus erit ciuitatis. Si aliquis extraneus qui de communia non fuerit homini de communia fecerit assultum uicini sui eum adiuuare debent. Quod nisi fecerint prepositus super eos clamare debet dedecus ciuitatis et quicquid de eo fecerint nullum aduersus ciuitatem debent incurrere forisfactum. Si homo alii homini infra iusticiam communie fecerit assultum prepositus accedens utrinque pacem teneri iubebit et si neuter eorum pacem tenere uoluerit pro preposito et hoc duobus iuratis uel duobus de communia hominibus constiterit uterque decem libras dabit communie. Similiter quislibet qui assultui intererit et prepositi preceptum non fecerit emendationem decem librarum dabit communie. Si uero preposito in legem uille incedenti aliquis turpia fecerit emendationem decem librarum ad opus communie dabit. Si quis alicuius domum assilierit et ille cui fit assultus assilientem defendendo se assultum que repellendo occiderit nichil super hoc emendabit communie. Si aliquis conuicia dixerit alicui et per testes legitimos fuerit conuictus XL solidos dabit contumeliam passo XVIII et communie XXII. Si aliquis aliquem pulsauerit iracunde aut traxerit et super hoc testibus conuinci potuerit L solidorum faciet emendationem tracto uel pulsato XXIII solidos communie XXVII et si non fuerit conuictus tercia manu suam faciet purgationem. Qui per iram ensem super aliquem infra uillam traxerit si prepositus de eo querimoniam faciens testes legitimos habuerit XL solidos de eo habebit communia et si prepositus testes non habuerit tercia manu se purgabit accusatus. Si aliquis alicui ponens insidias ipsum ceno uel luto inuoluerit prepositus et iurati ueritate intellecta a uiris siue a feminis ipsum ad solutionem X librarum communie compellent pro emendatione forisfacti si conuictus fuerit et illas X libras infra quindecim dies persoluere aut uillam relinquere oportebit et si uillam interim intrauerit et captus fuerit uno membro truncabitur. Ille autem cui hoc dedecus factum est si uoluerit querimoniam facere poterit et iusticia fiet ei. Si uero aliquis alicui unum membrorum suorum abstulerit et captus fuerit tale corporis sui membrum amittet si uero prius parentibus reconciliari poterit C solidos communie persoluet. In emendationibus forisfactorum habebunt castellanus et aduocatus porcionem suam ad iudicium iuratorum. Si aliquis cum latrocinio in uilla captus fuerit communia de eo faciet iusticiam. Qui uero per ueram famam de latrocinio accusatus fuerit per tres annos imbannitus uillam relinquet et si interim redierit iusticiam de eo communia faciet. Si aliquis puer aliquem puerum casu occiderit considerationi prepositi et iuratorum debet relinqui utrum puer debeat soluere penas aut immunis delicti remanere. Si homo communie super falso fuerit conuictus testimonio Communiam debet amittere quousque per uoluntatem prepositi et iuratorum possit eam sibi recuperare. Si miles alicui ciuium Tornacensium debito obligatus tenetur et ciuis preposito super hoc querimoniam fecerit prepositus militem ad diem citare debet. Si miles ad diem uenerit nominatum ciuis sola manu nisi fuerit de iuratis iurare debet quod iustum de milite fecerit clamorem et si super hoc duorum iuratorum habuerit testimonium querelam suam aduersus militem obtinebit et si testimonio caruerit miles tercia manu militum se nichil ei debere iuramento prestabit. Postquam autem ciuis clamorem suum obtinuerit si miles infra uillam manens sit prepositus res ipsius militis pro debito ad opus ciuis debet saisire et donec satisfecerit detinere. Si uero extra uillam manserit uille communio ipsi debet interdici. Ex tunc autem ciuis ubicumque poterit de suo tantum accipiat quod suum possit recuperare debitum. Si uero miles ad diem nominatum occasionem pretendens rationabilem uenire non poterit ante diem sibi prefixum suam excusationem preposito insinuabit a quo alius dies ei prefigetur et post illum diem tertius ad quem uel eum uel pro eo responsalem uenire oportebit. Prepositus autem militem infra uillam conducere poterit quousque coram iuratis a ciue ei inhibitum fuerit. Si miles hominem feodatum in ciuitate habuerit ipse homo eum in hospitio suo de iure recipere poterit sed ei nec creditionem nec uicinagium faciet. Si forte castellanus siue aduocatus aut eorum seruientes res ciuium uiolenter abstulerint prepositus eos ad diem citabit si ad diem uenire uoluerint satisfacturi prepositus eorum res que ad Communiam pertinent saisire debet quousque satisfactionem fecerint condignam. Si quis crucem dominicum uisitaturus sepulcrum acceperit occasione crucis non remanebit quin eum oporteat iura ciuitatis et consuetudines obseruare secundum omnes diuitias suas preter has quas se cum deferet ad seruicium dei. Quislibet homo legitimus de quacumque terra fuerit si in ciuitatem uenerit et ibi manere uoluerit licitum erit ei ut consuetudines obseruet. Nemo ciuium alium ciuem ad duellum prouocare poterit. Quicumque uxorem alicuius hominis infra ciuitatem manentis abduxerit imbannitus ciuitatem per septem annos relinquet. Si postea reconciliatus redeat res illius hominis quas cum muliere asportauerit ex integro ei restituat. Quicumque puellam ui oppresserit si constans fuerit per septem annos imbanniri debet et si de uoluntate illius et parentum suorum eam ducere uxorem uoluerit bene ei liceat. Quicumque hominem occiderit et ad ecclesiam confugerit ecclesia ei garandiam conferre non poterit. Quicumque fecerit iniuriam in aqua Tornacensi uie ipsius aque catena debent recludi quousque iniuria fuerit emendata. Cum prepositus et iurati et ceteri homines communie propter negocia ciuitatis per ciuitatem ierint quicumque alicui eorum conuicia dixerit et conuictus fuerit quadraginta solidis illud communie emendabit. Ille uero cui conuicium dictum est si clamorem fecerit iusticia fiet ei. Emendationes forisfactorum de communia debent custodire per annum quatuor iurati et quatuor qui nec sint iurati nec scabini super hoc sacramentum facientes et utraque pars suum habeat clericum. Illos uero qui nec sunt iurati nec scabini eligant homines de communia iuratos instituant iurati. In communia Tornacensi debent haberi triginta iurati de quibus duo erunt prepositi et cum unus uel duo uel plures ex illis XXX decesserint superstites iurati numerum supleant supradictum. Caritatem beati Christophori et calidos furnos et excubias debent custodire quinque homines legitimi qui nec scabini nec iurati sint et duo scabini quorum alter citra aquam et reliquus ultra aquam esse debet et quidam prepositus qui de triginta iuratis erit assumptus. Predicti quinque homines legitimi iurare debent quod de emendationibus caritatis calidorum furnorum et excubiarum ultra quinque solidos non expendent nisi ad usus uille communes et isti quinque emendationes et earum scripta debent custodire. Si tallia debeat fieri in uilla ultra quadringentas libras secundum ualentiam cuiusque hominis quam habet accipi debet id quod excedit quadringentas libras. Si summa tallie non excedit quadringentas libras ad arbitrium proborum hominum uille imponetur. Hanc autem talliam colligere debent legitimi uiri parrochiarum qui nec sunt scabini nec iurati et cum eis sex iurati si sint in parrochia et omnes similiter parrochie scabini. Numerus autem colligentium talliam scilicet inter legitimos homines et scabinos et iuratos debet esse uiginti de qualibet parrochia. Quatuor homines qui nec sunt iurati nec scabini debent talliam custodire. Homines de parrochia sancti Bricii debent esse de communia Tornacensi et de consuetudinibus Tornaci exceptis hominibus de Brolio et de Romegnies. Has itaque prenominatas consuetudines et si quas alias obliuione omisimus quas Tornacenses habere soleant et debeant ipsis in perpetuum inuiolabiliter et in pace obseruandas sicuti hucusque dinoscuntur obseruasse concessimus ad recordationem iuratorum saluo iure ecclesiarum et castellani et aduocati et dominorum monete et maerie et nobilium uirorum circummanentium et easdem eis per Drogonem de Vileron militem nostrum assecurari fecimus. Propter hoc autem quocienscumque seruientes communiarum nostrarum in nostrum mittemus seruicium homines Tornacenses mittent in nostrum seruicium trecentos pedites bene armatos si precepto nostro uel successorum nostrorum regum Francie fuerint inde requisiti si uero uersus Aroasiam cum exercitu uenerimus nos uel successores nostri communia tota Tornacensis usque ad eundem locum uel usque ad eque remotum locum circa Tornacum nobis occurrere debet si absque impedimento illuc usque potuerit peruenire. Et hoc seruicium nobis faciendo homines Tornacenses quieti erunt et liberi ab omnibus aliis consuetudinibus a nobis et ab heredibus nostris regibus Francie et nos eos in iure suo adiuuare tenebimur. Preterea eisdem hominibus concessimus ut campanam habeant in ciuitate in loco ydoneo ad pulsandum ad uoluntatem eorum pro negociis uille. Que omnia ut rata permaneant et inconcussa presentem cartam sigilli nostri auctoritate ac regii nominis karactere inferius annotato precepimus confirmari. Actum Parisius anno ab incarnatione domini M° C° octogesimo septimo regni nostri anno IX° astantibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Signum comitis Theobaldi dapiferi nostri. Signum Guidonis buticularii. Signum Mathei camerarii. Signum Radulfi constabularii. Data uacante cancellaria.
Source DELABORDE H.F. 1916
EDITIONS ET TRAVAUX
Edition(s)
DELABORDE H.F.. Recueil des actes de Philippe-Auguste, roi de France (Chartes et Diplômes relatifs à l'Histoire de France), vol.1-2, Paris, 1916-1943., 1, n.224, p.268-274, LIEN LIEN
MARTENS M.. Recueil de textes d'histoire urbaine belge des origines au milieu du XIIIe siècle, dans: Elenchus Fontium Historiae urbanae: Germany, Belgium the Netherlands, Scandinavia (Acta Collegii Historiae Urbanae Societatis Historicorum internationalis), I, Leiden, 1967, p.279-404., n.41, p.349-353,
Travaux DE SAINT-GENOIS J.. Monuments anciens, essentiellement utiles à la France, aux provinces de Hainaut, Flandre, Brabant, Namur... et autres pays limitrophes de l'Empire: recueillis par le Cte Joseph de Saint-Genois, [s.l.], 1782-1804., I,1, p.485, LIEN LIEN LIEN
FINOT J.. Liste des diplômes des rois carolingiens et des premiers rois capétiens conservés dans les archives du Nord, dans: Bulletin de la Commission historique du département du Nord, 26 (1904), p.139-162., n.3, p.157, LIEN LIEN
DELABORDE H.F.. Recueil des actes de Philippe-Auguste, roi de France (Chartes et Diplômes relatifs à l'Histoire de France), vol.1-2, Paris, 1916-1943., 1, p.268, LIEN LIEN
ROLLAND P.. Les origines de la commune de Tournai. Histoire interne de la seigneurie épiscopale tournaisienne, Bruxelles, 1931., p.194-217,
GODEFROY D.-J.. Inventaire chronologique et detaillé des chartes de la chambre des comptes a Lille, s.l., s.d., n.163, p.70-71,
DE SAINT-GENOIS J.. Monuments anciens, essentiellement utiles à la France, aux provinces de Hainaut, Flandre, Brabant, Namur... et autres pays limitrophes de l'Empire: recueillis par le Cte Joseph de Saint-Genois, [s.l.], 1782-1804., I,1, p.238, LIEN LIEN LIEN
WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 11, n.1, p.380, LIEN LIEN
WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 11, n.1, p.282, LIEN LIEN
WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 2, p.663, LIEN LIEN

 

Collaborateur: Philippe Demonty