Diplomatica Belgica - Details Chartre 21457
DiplomataBelgica
Recherche | Recherche Tradition
DiBe 1 sur 1
retourner aux résultats
DiBe ID 21457
ACTEURS
Auteur(s)
(= auteur de l'acte écrit)
Fonction/titre:  chapitre cathédral/collégial
Nom:  Pierre I de Viry prévôt et Roger doyen
Institution/juridiction:  Cambrai (Notre-Dame)

Diocèse:  Diocèse Cambrai
Principauté: Cambrai
Ordre religieux: 

Disposant(s) 

(= auteur de l'acte juridique)

Fonction/titre:  chapitre cathédral/collégial
Nom:  Pierre I de Viry prévôt et Roger doyen
Institution/juridiction:  Cambrai (Notre-Dame)

Diocèse:  Diocèse Cambrai
Principauté: Cambrai
Ordre religieux: 
Bénéficiaire(s)

(= bénéficiaire)

Fonction/titre:  chapitre cathédral/collégial
Nom: 
Institution/juridiction:  Cambrai (Notre-Dame)

Diocèse:  Diocèse Cambrai
Principauté: Cambrai
Ordre religieux: 
Fonction/titre:  comte/comtesse
Nom:  Jeanne de Constantinople
Institution/juridiction:  Flandre-Hainaut

Diocèse:  Diocèse Tournai
Principauté: Flandre
Ordre religieux: 
Fonction/titre:  comte/comtesse
Nom:  Thomas de Savoie
Institution/juridiction:  Flandre-Hainaut

Diocèse:  Diocèse Tournai
Principauté: Flandre
Ordre religieux: 
DATATION
Datation interprétée
(préférentielle)
/8/1240 (donnée par document / mentioned in document - )
Datation interprétée
(toutes)
/8/1240 (donnée par document / mentioned in document - ) Qualification érudite: -
Date dans la charte
/8/1240

Date de lieu

(dans le texte)

Date de lieu

(normalisée)


Diocèse: 
Principauté: 
RESUME ET DESCRIPTION
Résumé les chanoines de Cambrai (Notre-Dame) notifient et confirment l'accord qu'ils ont conclu avec le comte et la comtesse de Flandre et de Hainaut à propos de la juridiction que chacun d'eux exerçaient dans les villages d'Onnaing et de Quarouble (France , Nord , à 8 kms au N . -E . de Valenciennes) ; Thomas et Jeanne ont quitté et remis au chapitre tout ce qu'ils prétendaient leur appartenir dans ces deux villes , moyennant une rente de 60 livres blancs que le chapitre s'est obligé à payer tous les ans ; ils se sont réservés pour eux et leurs successeurs , comte et comtesses de Hainaut , le droit de conduire les habitants de ces terres en "ost et chevauchée" quand ils auront été avertis par le sergent de l'église ; ceux qui ne voudront pas se rendre à cet avertissement seront obligés de payer 20 sous par 20 livres de leurs biens meubles et héritages ; celte amende sera levée par le sergent du chapitre et la moitié en appartiendra au Comte , l'autre moitié au chapitre ; si le sergent du chapitre est en défaut , il en répondra au comte , ainsi que si , après la "peine commise" , quelques habitants de ces deux villes s'en allaient hors de la juridiction du chapitre avec sa permission ; mais s'ils partaient avec leurs meubles sans la permission du chapitre , le sergent ne sera nullement responsable ; mais , si en partant ils laissaient assez d'immeubles pour satisfaire aux amendes , le comte aurait recours sur ces immeubles pour être payé ; quant aux pâturages , les comtes de Hainaut et leurs successeurs en auront la moitié pour en faire ce qu'ils voudront et 30 livrées de terre dans l'autre moitié qui sera dévolue au chapitre en dédommagement de la haute justice qu'il réclamait sur la totalité desdits pâturages ; le chapitre se réserve le droit de personat sur toute la terre et la dîme sur toutes les maisons qui pourront y être construites dans la suite ; il pourra disposer à sa volonté de 20 bonniers de "pâturages secs" qui lui avaient été assignés avant ce partage sur la moitié qui lui appartient , sauf que si ces parties d" marais venaient à être habitées , les habitants seraient tenus d'aller en "ost et chevauchée" comme les antres ; le partage desdits marais sera fait par "gens probes" , d'après la valeur des terres et non d'après leur quantité ; la justice haute , moyenne et basse appartiendra au chapitre sur la partie qui lui appartiendra et au comte sur la partie qui lui écherra ; le comte promet pour lui et ses successeurs de garantir au chapitre ses possessions à Onnaing et à Quarouble et de les défendre contre tous pillages et préjudices qui pourraient leur être faits , dès que lui et ses successeurs en seront requis ; si des serfs du comte de Hainaut et de ses successeurs allaient s'établir dans ces deux villes , le comte aurait contre le chapitre le même droit de revendication que celui dont il jouit dans les "villes bâties" des nobles du comté de Hainaut et le chapitre aurait , de son côté , les mêmes droits que ces nobles
Description
Langue: latin
Véracité: document non suspecté Tradition de l'acte: copie (source diplomatique)
Nature diplomatique: charte
TEXTE DU DOCUMENT
Uniuersis presentes litteras inspecturis, Petrus prepositus, Rogerus decanus, totumque Cameracense capitulum, salutem in Domino. Notum facimus uniuersis quod cum inter nos ex una parte, et illustres dominos Theodericus, Flandrie et Hainoie comitem, et Iohannem, uxorem eius, comitissam, ex altera, super iusticia tam alta quam bassa in uillis de Ouneng et de Quaroube et in aduocatiis dictarum uillarum et in pasturagiis que ad dictas uillas pertinere dicebantur, diu fuisset dissentio habita; tandem, pro bono pacis, in hoc conuenimus cum dictis comite et comitissa quod quicquid in premissis habebant, uel habere dicebantur, ob remedium animarum suarum et predecessorum suorum, nostro capitulo quittauerunt in perpetuum liberaliter et benigne, retentis dictis comiti et comitisse et successoribus suis comitibus Haynoie sexaginta libris alborum annuatim ipsis comiti et comitisse uel nuntio suo, per manum ministri, uel seruientis ecclesie, reddendi termino consueto, uidelicet in festo beati Remigii, in capite octobris. Et si infra dictum festum prefatis comiti et comitisse uel nunciis siue seruientibus suis ad hoc deputatis non esset satisfactum, ex tunc ab illo festo a die monitionis facte a dictis comite et comitissa uel nunciis siue seruientibus suis nostro capitulo de solutione dicte pecunie facienda infra mensem, nisi ipsis comiti et comitisse siue nunciis uel seruientibus suis esset de pecunia satisfactum infra mensem predictum, ex tunc ipsam pecuniam modo debito quererent; retento etiam ipsis comiti et comitisse ducatu hominum dictarum uillarum in exercitum suum et cheualcheiam suam et successorum suorum comitum Haynoie qui submoniti a seruiente ecclesie nostre in exercitum uel cheualcheyam predictas ire tenebuntur, sicut hactenus ire consueuerunt in exercitum uel cheualcheiam comitum Haynoie, qui seruiens noster tenebitur submonere dictos homines bona fide quando a dicto comite uel eius certo nuncio fuerit requisitus. De illis autem qui in exercitum uel cheualecheyam ire noluerint, sicut dictum est, nos talem penam recipiemus ita quod ille qui uiginti libras tam in mobilibus quam in hereditate habebit in bonis uiginti solidos persoluet, et prorata ista secundum iustam estimationem secundum quod habebit in bonis persoluet, et pena ista per seruientem nostri capituli colligetur, qui medietatem dicte pene prefatis comiti et comitisse et successoribus suis comitibus Haynoie reddet: aliam uero medietatem nobis reseruabitur. Et si seruiens nostri capituli esset in defectu recipiendi et reddendi dictis comiti et comitisse et successoribus suis comitibus Haynoie partem suam de pena predicta, et submonitis ab ipsis comite et comitissa uel a seruientibus suis infra mensem post monitionem sibi factam non faceret satisfieri, ex tunc infra mensem sequentem, capitulum nostrum ab ipsis comite et comitissa uel a seruientibus suis monitum partem suam de pena predicta reddere teneretur, si ille qui penam committeret tantum haberet in bonis mobilibus in districtu uel iusticia dictarum uillarum, tempore solutionis dicte pene modo dicto faciende. Si uero post penam commissam et petitam, aliquis dictorum hominum extra districtum et iusticiam dictarum uillarum bona sua de licentia nostri capituli aportaret, nos partem dicte pene ad dictos comitem et comitissam uel ad successores suos comites Haynoie pertinentem reddere teneremur, secundum ualorem bonorum aportatorum. Si uero sine licentia nostri capituli cum bonis suis mobilibus discederet, capitulum de dicta pena non teneretur. Si autem ille qui penam committeret, immobilia tantum sub districtu dictarum uillarum possideret, de primis prouentibus dictorum immobilium portionem dicte pene dictos comitem et comitissam contingentem et successores suos comites Haynoie nostrum capitulum reddere teneretur. Ne est ommittendum quod in dictis pasturagiis et de consensu et uoluntate capituli nostri, dicti comes et comitissa et successores sui comites Haynoie habebunt medietatem tali modo quod ipsi et successores sui comites Haynoie de dicta medietate sua pro uoluntate sua disponent, ordinabunt et facient; retentis etiam, ipsis comiti et comitisse triginta libratis terre que ipsis debent assignare in alia medietate que penes nostrum capitulum remanebit in recompensationem iusticiarium quas in dictis uillis clamabant, retento similiter nostro capitulo iure personatus in tota parte ipsorum comitis et comitisse quam habebunt, si hospites superuenerint uel uille siue uilla construuntur. Ita tamen quod in tota parte comitis et comitisse nostrum capitulum decimam integraliter habebit de cetero, nec dicta pasturagia uel partem eorum aliquam ad alium uel ad alios aliquo modo transferre poterunt dicti comes et comitissa, quindecima libere et absolute semper remaneat penes capitulum nostrum etiam si ea uel pars eorum prata remaneant, uel ad culturam redigantur, uel terre arabiles aliquando fiant ex eisdem: et dicti comes et comitissa et sui successores comites Haynoie uel hii in quos dicta pasturagia seu prata uel partem eorum transtulerint, decimam ex eis persoluerent. Denum autem nostrum capitulum, deductis triginta libratis terre de dictis pasturagiis ad estimationem bonorum uirorum ad opus dictorum comitis et comitisse, sicut superius est expressum, aliam medietatem dictorum pasturagiorum cum uiginti bonariis siccorum pasturagiorum qui ante omnem partitionem nostro capitulo assignabuntur integraliter retinebit et habebit et ipsum capitulum pro uoluntatis sue arbitrio tam de dictis uiginti bonariis quam de sua medietate ordinabit, faciet et disponet, hoc saluo quod si hospites superuenerint in pasturagiis spectantibus ad partem nostri capituli, tenebunt ire in exercitum eorum et cheualcheiam sicut alii homines de Ouneng et de Quaroube. Adiunctum est insuper et a dictis comite et comitissa, et a capitulo nostro communiter ordinatum et concessum quod pars illa quam habebit capitulum nostrum in pasturagiis memoratis prope uillas de Oneng et de Quaroube, in aizantia et pro aizantia dictarum uillarum, assignabitur tali modo quod si pars dictorum comitis et comitisse prestantior et melioris fundi uel prati aliquo modo fuerit, de eis minus habebunt per dictum bonorum uirorum ad hoc communiter electorum secundum ualoris maioris uel minoris quantitates. Et capitulum nostrum similiter per dictum eorumdem amplius uel minus habebit, secundum ualorem partis sue maiorem uel minorem. Et tam iusticia alta quam bassa in dictis uillis et pasturagiis que in partem nostri capituli cedent et in omnibus pertinentiis earum penes capitulum nostrum in perpetuum remanebit, et similiter tam alta quam bassa iusticia in parte pasturagiorum que dicto comiti assignabitur penes ipsum comitem remanebit. Et dicti comes et comitissa et successores sui comites Haynoie omnia bona nostri capituli tam in dicitis uillis quam in pasturagiis et etiam hominibus, iusticiis et pertinentiis earum garandire tenebuntur contra omnes de furtiuis autem et clandestinis iniuriis et etiam, iniuriis et dampnis, si que in generali guerra nobis ab aduersariis dicti comitis inferri contingeret tam facere tenebuntur bona fide ad opus Capituli nostri quam a nostro capitulo fuerint requisiti quantum de iniuriis comiti et comitisse, et rebus suis illatis in casu consimili facerent, nec etiam homines in dictis uillis manentes manu tenebunt nec deffendent contra nostri capituli uoluntatem. Si autem serui dictorum comitis et comitisse uel successorum suorum comitum Haynoie in dictis uillis uel in districtu earum uenerint ad manendum, prefati comes et comitissa et successores sui comites Haynoie taliter se habebunt de eisdem contra nostrum capitulum qualiter se haberent in uillis baticiis nobilium de comitatu Haynoie, et nostrum capitulum sic se haberet, et tam dictis comiti et comitisse faceret, de eisdem quantum ipsis facerent nobiles de Haynoie comitatu, si in uillis suis baticiis serui dictorum comitis et comitisse uenirent ad manendum. Et prefati comes et comitissa et successores sui comites Haynoie in dictis uillis et in omnibus pertinentiis earum, sibi uel successoribus suis comitibus Haynoie nichil omnino penitus retinentur nisi ea que in presenti scripto ad ipsos comitem et comitissam pertinere sunt expressa. Nos uero et capitulum nostrum uoluntarie et spontanee, nomine ecclesie nostre, renunciauimus in premissis dictis comiti et comitisse et successoribus suis comitibus Haynoie, concessis et retentis omni auxilio ordinario uel extraordinario iuris canonici pariter et ciuilis, et maxime beneficio restitutionis in integrum. Ut autem premissa rata et inconcussa permaneant, presentes litteras ad maiorem securitatem et firmitatem in perpetuum tenendam et obseruandam, sigilli nostri appensione fecimus roborari. Actum sollempniter et datum anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo, mense augusto.
Source DEVILLERS L. 1874
EDITIONS ET TRAVAUX
Edition(s)
MIRAEUS A.-FOPPENS J.F.. Opera diplomatica et historica, 4 vol., Lovanii, 1723-1748., 3 (Diplomatum belgicorum nova collectio. Pars Secunda), caput 121, p.403-404, LIEN LIEN LIEN LIEN LIEN
JACQUES DE GUYSE. Histoire du Hainaut, traduite en francais avec le texte latin en regard éd. de FORTIA d'URBAN, 22 vol., Bruxelles-Paris, 1826-1833., 15, capitulum CIX, p.2-6, LIEN LIEN
LE GLAY A.. Revue des Opera Diplomatica de Miraeus sur les titres reposant aux Archives départementales du Nord à Lille (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series II in 8°), Bruxelles, 1856., p.159-160, LIEN LIEN
DEVILLERS L.. Monuments pour servir à l'histoire des provinces de Namur, de Hainaut et de Luxembourg (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4°), III, Bruxelles, 1874., 3, n.362, p.486-489,
Travaux LE GLAY E.. Histoire de Jeanne de Constantinople, comtesse de Flandre et de Hainaut, Lille, 1841., p.211, LIEN LIEN
DEHAISNES C.-FINOT J.. Inventaire sommaire des archives départementales antérieures à 1790. Nord. Archives civiles. Série B: Chambre des comptes de Lille. Art. 653 à 1560, I, (2e partie), Lille, 1906., I,2, p.225, LIEN LIEN LIEN
GODEFROY D.-J.. Inventaire chronologique et detaillé des chartes de la chambre des comptes a Lille, s.l., s.d., n.706, p.288-289,
GODEFROY D.-J.. Inventaire chronologique et detaillé des chartes de la chambre des comptes a Lille, s.l., s.d., n.706 bis, p.289,
DE SAINT-GENOIS J.. Monuments anciens, essentiellement utiles à la France, aux provinces de Hainaut, Flandre, Brabant, Namur... et autres pays limitrophes de l'Empire: recueillis par le Cte Joseph de Saint-Genois, [s.l.], 1782-1804., I,1, p.287, LIEN LIEN LIEN
DE SAINT-GENOIS J.. Monuments anciens, essentiellement utiles à la France, aux provinces de Hainaut, Flandre, Brabant, Namur... et autres pays limitrophes de l'Empire: recueillis par le Cte Joseph de Saint-Genois, [s.l.], 1782-1804., I,1, p.545-546, LIEN LIEN LIEN
LE GLAY A.. Mémoire sur les archives des églises et maisons religieuses du Cambrésis, Lille, 1852., p.48, LIEN LIEN
WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 4, p.335, LIEN LIEN
WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 4, p.671, LIEN LIEN

 

Collaborateur: Philippe Demonty