Diplomatica Belgica - Details Chartre 214

DiBe ID

214

ACTEURS

Auteur(s)
(= auteur de l'acte écrit)

Fonction/titre: évêque
Nom: Gérard II
Institution/juridiction: Cambrai
Diocèse: Diocèse Cambrai
Principauté: Cambrai
Ordre religieux:

Disposant(s)

(= auteur de l'acte juridique)

Fonction/titre: évêque
Nom: Gérard II
Institution/juridiction: Cambrai
Diocèse: Diocèse Cambrai
Principauté: Cambrai
Ordre religieux:

Bénéficiaire(s)

(= bénéficiaire)

Fonction/titre: chapitre cathédral/collégial
Nom:
Institution/juridiction: Douai (S.Amé)
Diocèse: Diocèse Arras
Principauté: Flandre
Ordre religieux:

DATATION

Datation interprétée (préférentielle)	23/5/1081 (donnée par document / mentioned in document - )
Datation interprétée (toutes)	23/5/1081 (donnée par document / mentioned in document - ) Qualification érudite: -
Date dans la charte	23/5/1081
Date de lieu (dans le texte)
Date de lieu (normalisée)	Diocèse: Principauté:

RESUME ET DESCRIPTION

Résumé	détermine les obligations des offices de prévôt et de trésorier dans le chapitre et précise leurs biens
Description	Langue: latin Véracité: document non suspecté Tradition de l'acte: original Nature diplomatique: charte

TEXTE DU DOCUMENT


Cum deus omnipotens per ineffabile suę maiestatis imperium super celestes angelicas creaturas alias famulari atque alias diuersis dignitatibus imperare mirifica consideratione ordinaret eandem similitudinem ęcclesię suę quandoque futurę inesse uoluit ut sicut angelorum alii ad se inuicem seruientes et alternatim imperitantes d formatorem suum id est deum tenderent ita terrestris habitaculi ęcclesiasticę personę discretis officiis alię iubentes atque alię inuicem multiformiter seruientes christum reformatorem suum totius uidelicet ecclesie caput super omnia glorificarent. Unde antecessores nostri supradictam similitudinem exequuti in sancti quoque Amati ecclesia diuersa dominia et diuersa officia secreuerunt prepositum scilicet et thesaurarium prepositi autem diuersitates officiorum sunt he. Maceriam monasterii si cadat omnino restituere debet cooperire et si necesse fuerit recooperire. Celatum uero et uitrarias et cappas et crucem et candelabra et infulas et alia ornamenta atque etiam omnia que choro et ecclesie necessaria sunt pro posse suo facere et reficere. Thesaurarii uero officia sunt hec. In ecclesia luminaria prebere debet et hoc ita ut nec in die nec in nocte luminaria omnino extinguantur uel deficiant. In sex autem festiuitatibus quadraginta cereos in unaquaque luminari prebere debet. In septima uero festiuitate scilicet sancti Amati quę est in octobri sexaginta quorum uiginti quatuor unusquisque quatuor marcarum ponderis sit et unusquisque reliquorum unius marcę. Sex uero festiuitates in quibus XL cerei ministrantur sunt hę festiuitas natalis domini epyphanię paschę sancti Maurunti penthecostes omnium sanctorum. In his I cereum semper ante sanctum IIII-or uero circa dum cantatur. Thesaurum ęcclesie totum seruare debet pallia et manutergia cortinas albas dalmaticas infulas tapeta et alia ornamenta seruare lauari que et consui refici que si opus est facere. Cordas thimpanarum ligare et monasterium protendere et ferreis ligaminibus thimpanas si solute fuerint ligare debet. Thus uero omni die ad principalem missam in sollempnitatibus autem ad matutinas et ad uesperas tribuere debet. In festiuitatibus uero omnibus duarum timpanarum tres cereos post altare et septem ante mittere debet et unum in medio chori. In omnibus dominicis diebus uel omnibus nouem lectionum festiuitatibus unum post altare et tres ante ponere debet et quandocumque necesse fuerit ad legendum uel ad cantandum candelam prebere. In omni die duos cereos unum ad dexteram et alterum ad sinistram altaris in initio missę accensos ordinare debet. In supradictis autem septem festiuitatibus debet ipse idem altare parare et in medio chori cereum positum post uitatorium accendere et in pascha nouum igniculum usque ad cereum ferre et hech cerę in cereo sancti paschę non ardens candela desuper ardente dare. In festiuitate sanctę Marię candelarum omnibus canonicis pulchras candelas ad honorem festi tribuere et eam solam quam sacerdos in manu tenuerit dum missam dum celebrauerit maiorem facere post missam omnibus canonicis dispertiendam. In quinque uero festiuitatibus scilicet natalis domini sanctę Marię candelarum primi dominici quadragesimę sancti Amati in octobri omnium sanctorum unicuique canonicorum unam candelam dare custodem ęcclesię et mareglarium qui ei et ęcclesię honorifice seruiat statuere atque omni die ad missam et ad quamcumque horam dum cantatur accensam ante sanctum Amatum in cripta candelam ponere debet et superius ante altare similiter ad quamcumque horam dum cantatur unam candelam super candelabrum accensam ponere. In dedicatione ęcclesię ad unamquamque columnam templi candelam accensam ad uesperas et matutinas mittere debet et in criptę dedicatione similiter uiginti et quatuor cereos ad tenebras prebere in pascha ad sepulchrum quatuor cereos in officio cantore incipiente accendite accendendos et quamdiu officium celebratur in ęcclesia quoad tamen sepulchrum steterit cerei semper ardeant dum uero non celebratur officium uno tantum ardente cerei extinguantur. Quod autem superius diximus scilicet in festiuitatibus duarum tympanarum tres retro et septem ante et in omnibus dominicis diebus et in omnibus nouem lectionum festiuitatibus unum retro et tres cereos ante altare accensos ponere debere ita intelligendum est ad uesperas et matutinas. Panem et uinum officio ęcclesię prebere debet et sextarium uini ad lauandum altare et ad incipiendam antifonam que est o quatuor sextaria uini et custos sibi suppositus ad suam incipiendam totidem. Cereos uero quod ad uesperas et matutinas et principalem missam pueri siue alii albis induti ante sacerdotem ad altaria thure adolenda portant prebere debet et ad obsequia mortuorum canonicorum peragenda ad missam et post missam usque dum tumulentur cereum unum unicuique canonico ministrare. Custos autem suppositus sibi honorabilis habitu quemadmodum canonicus in ęcclesia erit atque triginta solidos in feodum a thesaurario habebit nec ab eodem thesaurario nisi communi capitulo iudicabitur. In introitu seruandi thesauri pastum canonicis in refectorio persoluere debet unde nichil foras portabitur quod sit secundum usum pastus prebendarum. Sacrarium debet facere theaurarius et ad extremam lectionem reliquias candelę clerico qui eam legerit semper tribuere. Estiuis festiuitatibus scilicet paschę et sancti Maurunti et penthecostes et dedicationis ęcclesię et sancti Amati in septembri iuncum in choro et circa altare in illa uero que est in octobri per totam ecclesiam hyemalibus autem festiuitatibus. Omnium uidelicet sanctorum et natalis domini et in introitu quadragesimę fęnum in choro. Hęc igitur officia et has consuetudines quas superius diximus thesaurarius sancti Amati ęcclesię ex debito persoluat nichil uero supra debet nisi spontanee deuouerit. Et ne in futuro inter thesaurarium et prepositum de debitis consuetudinibus lis aut altercatio oriatur sua unicuique officia consuetudines ue scriptis separatę sunt precipientibus uidelicet Raimaro preposito et comite Rotberto Uualteri castellani et omni canonicorum communi consilio de supradictis autem luminaribus nec prepositus nec canonici siue separatim siue communiter possunt quicquam thesaurario indulgere nisi forte terra fame aut guerra deuastata communi consilio eorum quoad terra rehabundauerit mediocriter alleuiare. Si autem dum commode luminaria preberi poterunt indulgere ei conentur inimicę crudelitatis gladio anathematizentur. Et si quid in officio sibi commisso thesaurarius deliquerit uel negligenter egerit et de supradictis luminaribus sanctus seu canonicalis societas aliquid amiserit in communi capitulo a canonicis inplacitatus restituet aut societatem fratrum perdet donec emendauerit quod per negligentiam intermiserit. Ad hoc ergo ministerium regendum aliquis eiusdem ęcclesię canonicus nullius tamen prelationis ipsius ęcclesie cura impeditus communi dispositione prepositi scilicet et reliquorum canonicorum idoneus honestus que eligatur cuius electionis si dissensio fuerit inter eos maiori parti concedatur. Talis autem electus thesaurarius sacramentum de sanctuario et ornamentis ęcclesię seruandis preposito et aliis canonicis debet facere uidelicet non perdendi per se ualens quinque solidos. Et si quid de thesauro sibi commisso communi consilio canonicorum pro necessitate ęcclesię pignerauerit quoadusque illud uademonium redemptum fuerit nullum accommodabit aliud. Quod si ultra modum distulerint redimere et querimonia coram preposito uel coram capitulo facta iterum iterum que distulerint thesaurarius cuncta que in ecclesię seruitio debentur quoad uademonium rehabeat pro uelle suo retinebit nec ullo modo ab eis de hoc iudicari usque dum reddatur poterit hoc autem officio ad seruiendum tantum sancte taliter ordinato atque ab aliis ęcclesię officiis penitus separato si prepositus uel aliquis canonicorum seu quecumque persona de potestate aut feodo thesaurarii aliquid dempserit et proprietati suę seu aliorum fratrum communioni addiderit et a fratribus eiusdem ęcclesię anathematizetur et donec usque ad satisfactionem reddat quod iniuste rapuerit si incola fuerit eadem eęclesia diuino officio priuetur sin autem diuinum officium in ea celebretur et ille qui rem thesaurarie subtraxerit cotidie in eadem ęcclesia quoadusque cuncta restituerit excommunicetur. Hęc sunt igitur beneficia thesaurarię feodo attributa principale altare sancti Amati et omnia que offeruntur ad illud siue ad omnia cętera altaria his tamen exceptis pane carne caseo potu et lana et lino non operatis. Oblatio uero que manui sacerdotis offertur dum missa celebratur exceptis candelis et cęra canonicorum est. Et si canonicis in epyphania presepe facere placuerit thesaurarius eis prohibere non poterit immo ornamenta quę huic rei faciundę necessaria erunt accommodabit. Sciendum quoque est quod omnia que ibi offeruntur excepta cęra et candelis canonicorum sunt. Quę uidelicet cęra et candelę ubicumque sancto oblatę sint siue intra ęcclesiam siue foris thesaurarii sunt ad luminaria sancto facienda. Tapeta uero et cortinę et manutergia et albe et pallia et omnia his similia que sancto ubicumque offeruntur in custodia thesaurarii ad seruiendum deo in ęcclesia et sancto remanere debent. Si pro mortuis tympanę pulsandę sunt prima die in manu thesaurarii est ceteris uero diebus preter primam diem in manu canonicorum est. Crucem uero et pallia mortuis superponenda prestare thesaurarii est. Reliquias super quas iuratur prestare similiter eiusdem est. bestię uiuę et serui principali altari traditi canonicorum sunt. Serui autem altari ut ita dicam ceruicali traditi atque sancto quoquo modo addicti omnes thesaurarii sunt. Gualterus Duacensis castellanus ditauit thesaurariam supradictam ex subscriptis beneficiis in Duaco iuxta Uineam sex hospitibus liberis et in burgo I nec tamen libero. In territorio Duacensi in uilla quę dicitur Berbieres dimietate molendini in uilla quę Comitatus dicitur quarta parte uillę in hospitibus terris molendinis pratis siluis aquis cum appenditiis libera et in Alceel VIII hospitibus et dimidio et octaua parte territorii uillę et siluarum in Huuling medietate alodii Hugonis castellani et Adeline uxoris eius cum appenditiis et Fresuilers medietate cum appenditiis. In Albiniacensi territorio medietate uillę id est Maisnil in hospitibus terra silua libere in Cameracensi apud Fins medietate alodii Gualteri Cameracensis et Adeline filię eius in Bergensi territorio iuxta Grimeuelt terra dimidię berquarie et eo plus et iuxta Duacum in uilla que dicitur Flers et in uilla que dicitur Hasperach alodio quod dedit Iuo Gualtero castellano in terra in pratis in mares et in silua. His beneficiis et alodiis ad luminaria sancto ministranda Gualterus castellanus ecclesiasticę dignitatis sublimator egregius ecclesiam sancti Amati obnixe decorauit et ab omnibus incursationibus raptorum quoad uixit eandem ęcclesiam proposse suo defendit. Igitur karissimi fratres et domini uobis inquam canonicis si aliquis miles siue quilibet laicus secularibus negociis irretitus taliter ut dictum est honorare decreuerit ęcclesiam uos qui ad hoc electi estis quanto impensius condecet uenerari ergo a lupis rapacibus temporalia bona glutire uolentibus uos et fideles ęcclesię proposse defendere curetis quatinus cum beato Amato in cęlis perhenniter gaudeatis ne uidelicet si in hoc negligentes fueritis et hic temporaliter excommunicemini et postmodum sempiterno anathemate a consortio sanctorum separemini. Hęc beneficia sunt tradita sancto Amato et confirmata temporibus uidelicet septimi Gregorii pape Manasse Remorum archiepiscopi Gerardi Cameracensis episcopi iam electi regnante uero Philippo rege et comite Rotberto concedente qui tunc Flandrię preerat tempore quoque Gualteri supradicti Raimari eiusdem ęcclesię prepositi Geroldi cantoris Rozelini decani Bertuini thesaurarii uiuentibus canonicis Rodulfo Gualberto Gualtero Canino Herberto Gerardo Durando Gozuino Hugone Goismaro Azone Herimanno custode Hauerto Guiberto Fulberto Ingelrando Heriberto Hazone scolastico. Hęc supradicto tempore facta sunt. Postmodum uero ego secundus Gerardus Cameracensis ęcclesie gratia dei episcopus propria manu confirmaui et quicumque datorum uel etiam dandorum aliquid subtraxerit tamdiu excommunicationi subiaceat donec ad satisfactionem ueniat. Huic autem confirmationi affuerunt testes subscripti. Signum Mazelini archidiaconi. Signum Gerardi archidiaconi. Signum Guidrici archidiaconi. Signum Cristiani prepositi. Signum Adelardi capellani Goiffridi Heroardi Lantuini Oilbaldi. Signum Gualteri castellani. Actum est hoc in die pentecostes anno ab incarnatione domini nostri millesimo octogesimo primo indictione quarta epacta VII-ma concurrente IIII-to presidente Romanę sedi VII Gregorio papa Manasse Remorum archiepiscopo regnante Philippo rege Francorum et Rotberto comite Flandrensium. -monogramma- -sigillum-. Sigillum sancti episcopi Amati. -crux- -sigillum-.

Source	COURTOIS M. 1981

TRADITION

Original	Oui Lille, Archives départementales du Nord [AD], 1G 109/282
Manuscrit(s)	Lille, Archives départementales du Nord [AD], 1 G 13 (1101-1300)

EDITIONS ET TRAVAUX

Edition(s)	COURTOIS M.. 59. Chartes originales antérieures à 1121 conservées dans le département du Nord, I, Nancy, 1981., p.115-118,
	GIRAUD C.-RENAULT J.-B.-TOCK B.-M., ÉDS.. Chartes originales antérieures à 1121 conservées en France (Centre de Médiévistique Jean SCHNEIDER - Université de Lorraine), Ressource électronique, acte n.400, LIEN LIEN
Travaux	VAN MINGROOT E.. Liste provisoire des actes des évêques de Cambrai de 1031 à 1130, dans: Serta devota in memoriam Guillelmi Lourdaux. Pars posterior: cultura mediaevalis, ed. W. VERBEKE, M. HAVERALS, R. DE KEYSER, J. GOOSSENS (Mediaevalia Lovaniensia, n.21), Leuven, 1995., n.8, p.22,
	WAUTERS A.. Table chronologique des chartes et diplômes imprimés concernant l'histoire de la Belgique (Publications de la Commission royale d'Histoire, Series I in 4), 16 vol., Bruxelles, 1866-1971., 11, n.1, p.77, LIEN LIEN
	PIETRESSON DE SAINT-AUBIN A.-M.. Répertoire numérique. Série G. Tome I. Fascicule 1. Clergé régulier. 1 G à 2 G, 6 G à 22 G (Archives départementales du Nord), Lille, 1960., col.1, p.14, LIEN